Samandağ’da Paskalya Bir Başkadır: Yumurta Rekabeti
Samandağ’da Paskalya benim için her zaman farklı olmuştur. Havası, ortamı, bayramın kutlanışı, aile buluşmaları, tandırdan çıkan sıcacık ekmekler. Belki birçok şey daha sayabiliriz. Hepsi farklı güzel, hepsi anlamlı. Ama bunlardan öte Samandağ’a özgü başka bir şey daha var: Ferğun Tavuğu yumurtası (Beç Tavuğu yumurtası).
Herkes bilir, Paskalya’da renk renk yumurtalar tokuşturulur. Tüm Hıristiyan toplulukları Paskalya’dan bir gün önce yumurtaları renk renk boyar, bayram günü bu yumurtalar kiliseye götürülür ve ayinden sonra tokuşturulur. Evlere gelen misafirlere bu yumurtalar ikram edilir. Tüm Hıristiyanlar bunları yapar. Ama Samandağ’da bu durum biraz daha farklıdır. Yumurta tokuşturma olayında çok çekişmeli bir rekabet yaşanır. El Mesih Kam ilahisi eşliğinde çocuklar, gençler, yaşlılar, herkes kıran kırana bir mücadelenin parçasıdır. Uzun yıllardır olan bu geleneği bize Abdo Hurioğlu nam-ı diğer Bıyıklı amcamız anlattı:
Samandağ’da Paskalya’da bu yarış, farklı bir cins olan Ferğun tavuğu (Arapçada Firavun tavuğu, Türkçede Beç Tavuğu) yumurtalarıyla yapılır. Ferğun tavuğu, Afrika kökenli bir hayvandır. Tam olarak evcilleşmemiş, hala uçabilen ve yumurtalarını kimsenin göremeyeceği yerlerde yumurtlayan bu tavuk ayrıca çok gürültülü bir türdür. Ama Ferğun tavuğunu diğer tavuklardan ayıran önemli bir özellik ise yumurtalarının çok sert olmasıdır.
Samandağ’daki bu yumurta rekabeti, geçmişten bugüne mahalleler arasında yaşanır. Fahura (Şükrü Kanatlı Mah.), Arbıy, Zeytuniy (Cemal Gürsel mahallesinin farklı bölümleri) mahalleleri birbirleriyle rakip olur.Hıcmı gecesinde(İsa Mesih’in diriliş ayini) sabaha kadar tokuşturmalar devam eder. Burada kalmaz Pazar günü öğleden sonra Bağud ayininin (Paskalya öğleden sonra yapılan ayin) sonuna kadar devam eder. Sonuçta birkaç saat süren tokuşturma, en iyi yumurta sona kalıncaya kadar sürer.
Bu birkaç saatlik tokuşma düellosu için insanlar aylarca uğraşırlar. Birçok kişinin evinde beslediği tavuklar bunun için yetmez. Çünkü her zaman daha sert yumurta bulmak gerekir. Bir yerde tavuk olduğu duyuldu mu, ne yapılır edilir, o yumurtalar alınır. İnternetin yaygınlaşmasıyla birçok şehirden Ferğun yumurtaları Samandağ’a gönderilmeye başlandı ve hobi dışında hiçbir değeri olmayan bu yumurtalar değerlendi. Paskalya dönemine kadar yumurtalar her yerden Samandağ gelmeye başladı. İnternetin yaygın olmadığı zamanlarda ise köy köy gezerek Ferğun tavuğu yumurtası toplanırdı.O zamanları bize İbrahim Küçükçay anlattı:
Samandağ’da Paskalya kutlaması çok otantik ve güzel bir ortamda geçer. Sabaha karşı saat 03.00 sularında başlayan ayin sabah güneşin ilk ışıklarına kadar sürer. Pederin kilise bahçesinde kurulan platformda El Mesih Kam ilahisini söylemesiyle beraber dakikalarca havai fişekler atılır, maytaplar patlatılır. Daha sonra peder önderliğinde topluluğun bir kısmı ayine kilise içinde devam eder. Dışarıda ise yumurta tokuşturmak için bekleyenler kalır. Ayinin bitişiyle beraber kilise salonuna kurulan masalarda insanlar eğlenir, içki içer ve dostlarıyla, aileleriyle bayramlaşır. Hem olabildiğince samimi hem de eğlenceli bu ortam her yerden yükselen El Mesih Kam ilahisiyle daha da farklı hale gelir. Yumurta tokuşan gruplarda artık sert yumurtalar ortaya çıktıkça öbekler kalabalıklaşır, heyecan daha da artar. Sabaha kadar bu böyle gider. İşte bu ortamı yaşamamış olanlara insanların Ferğun tavuğu yumurtası tutkusu anlamsız gelir. Erkan Hurioğlu bize insanların bu tutkuya dair şaşkınlıklarını anlatıyor:
Bir Ferğuncunun bayrama hazırlığı gerçekten çok yorucudur. Aylarca yumurta toplanır. Bu toplanan yumurtalar dişe vurularak sertliği ölçülür, sağlamlar ayrılır. Bu ayrılan yumurtalar farklı şekillerde test edilir. Bayramdan günler öncesinden özellikle gençler akşamları toplanır. Denemek için getirdikleri yumurtaları tokuşurlar.
İnsanların kendi tavukları olsa da dışarıdan yumurta satın alır. Bir Ferğuncu, yumurtaları satın aldığı yeri sağlam çıkma ihtimaline karşı en yakın dostuna bile söylemez. Bu şekilde aylarca süren hazırlık Paskalya’dan önceki gün toplanan yumurtaların boyanmasıyla biter.
Bu gelenek yıllardır Samandağ’da devam ediyor. Dilerim ki bu gelenek uzun yıllar daha devam edecek. Samandağ’da Paskalya Bayramı yine coşkuyla kutlanacak…
Foto: A. Koray Cengiz Kaynak: Cengiz, Can ve Mimaroglu 2016
Bunları da beğenebilirsiniz
Paskalya’nın Anlamı
Noel’in Anlamı
