1980’lerin sonlarına doğru bir yaz günü, Antakya’da babamları görmeye gitmiştik eşimle. Babam o sıralar Antakya’nın, 1970’lerde yeni apartman yaşamına geçen “Zenginler Mahallesi”nde dürüstlüğü ve işindeki kalite anlayışı ile tanınan bir inşaat boyacısı idi.
Biz oradayken, bir gün akşama doğru eve döndüğünde gazeteye sarılmış büyükçe bir paket vardı elinde. Sordum bu ne diye. Yanıtı “Evini boyamakta olduğum Madam Elen, bu eski çerçeveyi al götür boyayıp evinde içine bir fotoğraf koyup asabilirsin, ben de kıramadım Madamı aldım getirdim eve” oldu. Merakımı gidermek için babam paketi açtı. Ortaya cam çerçeveli 45 e 40 santimlik düz geçmeli ahşap eski bir çerçevenin içinde 23 e 20 ebatlarında eskimiş bir siyah beyaz fotoğraf çıktı.
Geçmeli çivisiz düz ahşap geniş çıtalardan imal edilmiş dikdörtgen çerçevenin içindeki siyah beyaz fotoğrafı dikkatle inceledim. Fotoğrafta bir tiyatro sahnesinde özel kıyafetlerle poz vermiş kadın ve erkekler yer alıyordu.
Fotoğrafın arkasında da heyecanımı arttıran bir baskı yazı yer alıyordu.
Arapça ve Portekizce dilllerinde “Fondada em 11-10-1925, “Sociedade Uniao Antiochia” (11.11.1925 yılında kurulmuş Antakyalılar Derneği) ve Santos –Brasil notlarını görünce çok heyecanlandığımı hatırlıyorum. O anda ilk aklıma gelen şey bu fotoğrafı koruma altına almaktı. Babam heyecanımı görüp de “Al oğlum fotoğraf sende kalabilir” deyince çok sevinmiştim.
Fotoğrafa baktıkça, babam yaşındaki komşu ve tanıdıkların 1970’lerdeki eski sohbetlerini hatırladım. Sohbetlerde söz gurbetten açıldığında “Benim Brezilya’da (bu Arjantin veya Venezuella da olurdu) çok önceden Antakya’dan göç eden kardeşlerim, yeğenlerim yaşıyor, onlardan ancak mektuplaşarak haberleşebiliyoruz” dedikleri geldi aklıma.Ve dedim ki “Bu fotoğrafa bakınca boşuna heyecan duymuyorum yukarıdaki bana bir mesaj iletiyor herhalde! Antakyalı olma sorumluluğumu yerine getirmemi şart koşuyor!”
Bu fotoğraf, böylece bir belgesel projesi hazırlamam için esin kaynağı oldu. Projemin hedefini Antakya’da yaşayıp hala Brezilya’da akrabası, tanıdığı olanlarla buluşup (fotoğrafta yer alan soyadlarından başlayarak) bu fotoğraf üzerine düşüncelerini almak, söyleşmek ve röportajları kayıt altına almak, izinlerini alarak onları şimdiki halleri ile fotoğraflamak. Bu belge ve fotoğraflarla belli bir lojistik hazırlık yaptıktan sonra Brezilya’da Santos ve Sao Paolo’ya gidip buradaki akrabalarının fotoğraf ve söyleşilerini onlarla paylaşarak benzer söyleşi ve belgesel çalışmaları orada sürdürmek oluşturuyor. Bunu yapabilirsem, hem Antakyalı olmanın sorumluluğunu yerine getirmenin hem de belgesel fotoğrafçılığımın hazzını yaşamış ve gelecek nesillerin de bu buluşmadan haberdar olmalarını sağlamanın sevincini yaşayabileceğim.
Pandemiden hemen önce Mersin Brezilya Fahri Konsolosu C.S ile bu konuda hedeflerimi ve proje detaylarımı paylaşma imkanı buldum. Konsolosun söyledikleri hala kulağımda. “Brezilyadaki Antakyalılar kadar kendime yakın hissettiğim başka topluluk yok neredeyse. Oralara ne zaman gitsem Antakyalılar misafirperverlikleri ile künefe, içli köfte gibi geleneksel yiyeceklerden beni mahrum bırakmazlar ve gönüllerini açarlar bana!” Konsolos, bu proje hayalimi gerçeğe çevirmemde bana yardımcı olacağını söyledi, ama pandemi koşulları nedeniyle hala bir şey yapılamıyor maalesef! Buluşma Projesine ben manen hazırım, maddi destek bulduğum anda da önemli bir aşamaya gelmiş olacağımı ve Brezilya’da yapacaklarımı hayal etmeye devam ediyorum ve bu hayalimle ilgili destek verecek, fotoğraf ve anı paylaşacakların katkıları için şimdiden teşekkür ederim.
Notlar:
Fotoğraf ön yüzündeki yazıların çevirisi:
1928 yılının 23 Eylül akşamı, Colizo Tiyatrosunda Antakyalılar Birliği Derneği’nin (Antiochenes Union Association) destekleri ile Salah Aldin’in tiyatro oyununda rol alan erkek ve kadınlar
Soldan sağa adları:
Oturanlar: Elie Aboud Kabarity, Gerjy Abdul hak, Amin Wakil, Ms. Adele Najeeb Khoury, Ms. Mariana Rahmoush, Ms. Salma Najeeb Khoury, Hanna Najeeb Khoury,
Elias Arab, Alexy Abdul hak.
Ayaktakiler: Rizk Allah Kassis, Nicholas Obeida, Hanna Aydah, Salim Najeeb Khoury,
Saba Abdul Maseeh Saba, Ebrahim Tadheesh, Elie Abdullah Dardakiye, Rizk Allah Najeeb Khoury, Hanna Kassis, Noury Shehadeh, Zakrouz Bsharah Mashta, Amin Hosh, Salim Afira, Gerjy Abdo, Hanna Abdullah Dardakiye.
Saygıdeğer babanıza ve kızkardeşlerinize sevgilerimle,
Amin & Iskandar